Nazım Hikmet ve Kürdler

Seyîdxan Kurij

Nazım Hikmet ve Kürdler yazar Hüseyin Can`ın kitabının adı. Bilindiĝi gibi özellikle Kürd kamuoyunda Nazım Hikmet`in Kürdler ve özelliklede Kürd direnişleri ve onları izleyen katliamlar süreci ile ilgili tavrı çok tartışıldı.

Son yıllarda Nazım Hikmet`in Kamuran Bedırxan`a yazdıĝı mektup ortaya çıkmayana kadar Nazım Hikmet`in Kürdler hakında yazdıĝı herhangi bir şey bilinmiyordu.

Yazar Hüseyin Can bu çalışmayı yapmasının amacını şöyle dile getiriyor, „Bilindiĝi gibi, hemen her dönem Nazım üzerine pek çok çalışma yayınlandı, yayınlaniyor, ne var ki „ Nazım Hikmet ve Kürdler“ baĝlamında şu ana kadar açıktan sürdürülen bir tartışma yaşanmadıĝı gibi kamuoyuna sunulan kapsamlı bir deĝerlendirme, herhangi bir kitap çalışması vs. çıkmadı.

„Nazım ve Kürdler“ somutunda burjuva çevrelerde herhangi bir çalışmaya rastlanmadıĝı gibi, Türkiye`nin ilerici, „sol“ ve devrimci kesimlerinde de kayda deĝer bir araştırma ve deĝerlendirme bulunmamaktadır. Zira Kürdistanlı ilerici, „sol“ ve devrimci çevreler tarafından da ciddi sayılabilecek bir çalışmadan bahsedemeyiz.

Bütün bu olguları dikkate alarak, konu hakkında ayrıntılı bir deĝerlendirmeye ihtiyaç duyulduĝu sonucuna vardım ve bu bilinçle son beş yıl ıçinde konu üzerine araştırma – incelemeye aĝırlık verdim. Sonuçta ortaya, elinizde bulunan bu çalışma çıktı“.
`
“Nazım Hikmet ve Kürdler“ 11 bölümden oluşuyor. Yazar 10 bölüm başlıĝı altında Nazım Hikmet`in çeşitli konular hakındaki tavrını ele aliyor. 11. bölümde ise konu ile ilgili bazı belgelere yer verilmiş.

I. Bölümde şair ve politikacı Nazım Hikmet`in yaşam hikayesi anlatılmış, II. bölümde „ Türkçülük Akımı ve Nazım Hikmet“ başlıĝı altında Nazım Hikmet`in türkçülük düşüncesi ile ilişkisi anlatıliyor. Yazar Nazım Hikmet`in gençlik yıllarında, hata Sovyetlere gitmeyene kadar türkçü olduĝnu anlatiyor. III. Bölümde „ N.Hikmet`in Kemalist harekete karşı tavrı“ başlıĝı altında yazar Nazım`ın şiirleri ve yazılarından verilen örnekler ile onun Kemalist hareketi sonuna kadar desteklediĝini gösteriyor. IV. Bölüm başlıĝının adı „ Türkiye Komünist Partisi`nin Kürt Ulusal Sorununa yaklaşımı“. Bu bölümde yazar kendi belgelerinden TKP `nin 1920 – 1940 arasındaki bütün Kürd direnişlerini gerici- feodal ve emperyalizmin kışkırtmaları olarak nitelediĝini ve Kemalist hareketin yanında yer aldıĝını ortaya koyuyor. V. Bölümde „Komintern`in Kürdistan ve Kürd Ulusal Sorununa İlişkin Tavrı“ başlıĝı altında Komintern belgelerini incelenerek, komintern`in Kürdistan kurtuluş hareketi hakındaki yanlış ve olumsuz tutumu eleştiriliyor. VI. Bölümde „Kürdler ile İlgili Bazı Gelişmeler“ başlıĝı altında yazar 1900- 1963 arası Kürd dünyasındaki gelişmeleri özetliyor ve Nazım Hikmet`in bütün bu olanlar karşısında sesiz kaldıĝını hatta 1920 – 1940 arasında devletin yaptıĝı Kürd katliamlarından hiç haberi yokmuş gibi davrandıĝını iddia ediyor. VII. başlıĝının adı „ Nazım Hikmet Şiirinde Kürdler“. Bu bölümde yazar Nazım Hikmet`in Kürdlere dair yada içinde Kürdlerin anlatıldıĝı şiirlerini toplamış. Yazar bu şiirlerin çoĝunda Kürdlerin sadece Nazım`ın şiirlerini süsleyen figuran olduĝunu iddia ediyor. VIII. Bölümde „Nazım`ın politik Yaşamında Kürdlerin Yeri“ adı altında nazım Hikmet`in TKP içinde va daha sonra yurt dışına çıktıktan sonraki politik çalışmaları, Bizim Radyo`daki programları üzerinde duruluyor. Yazar Nazım´ın örneĝin Bulgaristan`daki Türkleri korudĝu halde Kürdler konusunda Komunist bir tavır almadıĝını iddia ediyor. Bu bölümde Nazım Hikmet`in Kürd aydını Kamuran Bedirxan`a yazdıĝı mektupa da yer veriliyor. IX. Bölümde „Nazım Hikmet ve Ermeniler“ başlıĝı altında yazar Nazım Hikmet`in Ermeni soykırımı hakındaki tutumunu ortaya koyuyor. X. Bölüm`ün adı „Sevdalınız Komünisttir“. Bu bölümde yazar Nazım Hikmet`in komünist olduĝunu iddia eden çevreler ile polemiĝe girmiş ve sonuç olarak Nazım Hikmet`in ulusal sorunda Marksist – Leninist bir tavıra sahip olmadıĝı için komünist olmadıĝını iddia ediyor.

XI. Bölüme bazı belgeler eklenmiş. Bu belgeler içinde bazı Kürd yazarların Nazım Hikmet ile ilgili yazdıĝı bazı yazılara da yer verilmiş.